دوست داشتن و عشق ورزی از مهمترین و اساسی ترین نیازهای روانی انسانهاست که اساس رشد و سعادت آنان ، بدان بستگی دارد و هر کودکی برای برخورداری از امنیت خاطر و عزت نفس ، لازم است حداقل یک نفر را دوست بدارد و توسط یک نفر دوست داشته شود. توانایی عشق ورزیدن و دوست داشتن ، عامل سلامت جسم و روان کودک است و عدم آن موجب ظهور نابهنجاری های رفتاری، اجتماعی و منشأ بسیاری از عقده ها ، کمرویی ها و انحرافات اجتماعی خواهد بود.
اگر کودک یاد بگیرد که محبت کند و تنفر و خشم هایش را کنترل کند ، انجام این کار در بزرگسالی نیز برایش راحت خواهد بود.
کودک محبت کردن و عشق ورزی را از والدین خود یاد می گیرد . در واقع آنان آنچه بیش از هر چیز درک می کنند ، عشق بی دریغ والدین است. بررسی ها نشان می دهد که سعادت و خوشبختی طفل ، واقعاً به این بستگی دارد که والدین او چقدر دوستش دارند و به چه میزان تأییدش می کنند پس در میان همه آن چیزهای بسیاری که رفتارهای پسندیده کودک را می سازد ، مسلماً عشق والدین از بیشترین اهمیت برخوردار است، این عشق پیش از هر چیز ، احساس امنیت را در کودکان تقویت می کند و همین احساس ایمنی است که اعتماد وی را نسبت به انسان های دیگر و نسبت به جهان رشد می دهد. کودک مورد علاقه والدین به هر صورتی که زندگی کند خوشبخت است و این خوشیختی را خود احساس می کند ؛ وقتی کودک در یک طرف رابطه ای قرار می گیرد که عشق والدین را دریافت می کند یاد خواهد گرفت که او نیز احساس مهر و محبت خود را ابراز کند و در نتیجه دری به سوی روابط سالم اجتماعی خود با دیگران بگشاید. به تدریج با بزرگتر شدن کودک ، عشق ناگسستنی والدین در کودک این احساس را تقویت می کند که او شخص با ارزشی است و از اینجا هسته عزت نفس در او پرورده می شود . عزت نفس به همان اندازه که شرط لازم برای رفتار خوب است برای سلامتی وسازگاری عاطفی و اجتماعی در زندگی نیز ضرورت دارد.
کودکان محروم از عشق و محبت، از عزت نفس لازم برخوردار نیستند و همین سبب می شود که آنان دچار ناراحتی و نقصان روانی گردند و رشد عاطفی شان دچار کاهش گردد. اینگونه کودکان ، همیشه یک نوع خلأ عاطفی حس می کنند چون هرگز فرصت نداشته اند عشق شان را ابراز کنند و بنابراین عادت می کنند که فقط با خودشان سازگار باشند.
تجلیات رفتاری ِ محرومیت از عشق ، به صورت شوخی های بی جا، ایجاد سروصدا( برای جلب توجه) تمارض، نق زدنها، بهانه گیری ها و دیگر رفتارهایی که ممکن است برای اطرافیان مشکل زا باشد نمایان می شود.
در خانواده های فاقد کش وقوس ، ممکن است فرزندان در معرض انواع انحرافات اخلاقی و اجتماعی قرار گیرند. منشأ بسیاری از فرارهای کودکان از خانواده با همه عواقب نابهنجارش بدان علت است که کودک خود را تنها می بیند، کسی با او در تماس عاطفی نیست ، به او مهر نمی ورزد یا به وی ابراز علاقه نمی کند و خواسته هایش را مورد توجه قرار نمی دهد . اینگونه کودکان ، افرادی کینه توز و انتقام جو بار می آیند چرا که متقاعد شده اند که دیگران دوستشان ندارند و فقط زمانی به آنان اهمیت می دهند که بتوانند دیگران را اذیت کنند.
حال با توجه به اهمیت دوست داشتن و دوست داشته شدن و نقش سازنده آن در شخصیت فرزندان ، توصیه هایی جهت تأمین این نیاز روانی به پدر و مادرها ارائه می شود.
*
1- فرزندان را در آغوش بگیرید ، ببوسید و آنان را نوازش کنید. نوازش کردن کودکان اثر بسیاری ماندنی دارد. رسول اکرم (ص) نیز توصیه ی ارزشمندی در این باره دارد و می فرماید: فرزندان خود را بسیار ببوسید زیرا با هر بوسه ای ، برای شما درجه ای در بهشت فراهم می شود.
*
2- به فرزندان خود احترام بگذارید و به سخنانشان با علاقه و تمایل گوش دهید ، این کار احساس ارزشمند بودن را در آنان تقویت می کند و آنها حس می کنند شما به ایشان علاقه دارید و دوستشان دارید. پیامبر گرامی در این مورد می فرماید: شخصیت فرزندان خود را بشناسید و آنها را گرامی بدارید ، دوستشان داشته باشید ، آنها را به نیکوترین وجهی تربیت کنید و آداب زنگی خوب را به ایشان بیاموزید.
*
3- گاهی غذاهای مورد علاقه فرزندتان را درست کنید، کارهای مورد علاقه شان را انجام دهید ، عکس او را در جای مناسبی نصب کنید.
*
4- برای روز تولد ودیگر موقعیت های او ، ارزش قائل شوید و در مناسبت های مختلف برایش هدیه بخرید.
*
5- با خنده های فرزندتان بخندید، وقتی حرف خنده داری تعریف می کند بخندید، از شادی هایش شاد و از ناراحتی اش متألم گردید، وقتی نگاهتان می کند به او لبخند بزنید( از تأثرات او تأثیر بپذیرید.)
*
6- کودک را با کلام محبت آمیز خطاب کنید مانند پسرم، دخترم و یا پسوند جان به آخر اسمش اضافه کنید.
*
7- وقتی وارد منزل می شود به کودکتان سلام کنید. حالش را بپرسید حتی می توانید در حال عبور ، با ملایمت دستی به سرش بکشید یا لپش را بکشید... با این کارهای به ظاهر ساده، پیام عشق خود را انتقال می دهید.
*
8- دوست داشتن خود را ابراز کنید. گفتن این نکته که شما فرزندتان را دوست دارید به ویژه مواقعی که او انتظار ندارد ، و همراه با رفتارهای غیر کلامی ماننند نوازش کردن، در آغوش گرفتن ، بوسیدن و... واقعاً اهمیت دارد.
*
9- کودک را منبع و منشأ شعف برای خانواده قرار دهید ، طوری که او احساس کند از وجود او لذت می برید. ( خوشحالم که تو را دارم و...)
*
10- عشقتان را بی قید و شرط اعمال کنید، او را مطمئن کنید که وی هیچگاه کودک را به خاطر برآورده کردن انتظارتان، زیبایی اش، جنس اش، نمره و... دوست ندارید بلکه او باید احساس کند فقط به خاطر خودش ، دوستش دارید.
*
11- در دوست داشتن هایتان تبعیض قایل نشوید و جنبه عدالت را داشته باشید.
*
12- دوست داشتن کودک را انحصاری خود نکرده و فرزندتان را فقط سوی خود جلب نکنید ، بلکه عشق او را وسعت بخشید.
*
13- کاری نکنید که کودک احساس طردشدگی نماید. گفتن جملاتی مانند: کاش اصلاً بچه ای نداشتم. الهی بمیری و... احساس دوست داشته شدن را متزلزل می نماید.
*
14- در بازی های کودکتان شرکت نمایید، برایش داستان تعریف کنید. آنان از اینکار لذت می برند و احساس می کنند که به آنها اهمیت می دهید.
*
15- در حضور کودک با همسرتان دعوا نکنید و برخورد صمیمی با هم داشته باشید تا آنان ، آن نوع برخورد را یاد بگیرند.
*
16- کودک یا هیچ کس دیگر را نفرین نکنید، دشنام ندهید. بگذارید آنان کلام عشق را فراگیرند نه نفرت را.
*
17- در برابر کودک از کسی، فامیلی یا حتی چیزی زیاد بدگویی نکنید. مخصوصاً اینکه تأکید بر نفرت نکنید وقتی شما به طور مؤکد بر کسی یا چیزی نفرت می ورزید آثارش برای همیشه در ذهن او می ماند ، طوری که حتی وقتی رابطه شما بهبود می یابد یا نفرت تان از بین می رود اثر آن از ذهن کودک پاک نمی شود پس با تعلیم نفرت احساس دوست داشتن او را خدشه دار نکنید.
*
18- کودک را همراه خود به دیدن اقوام و دوستان ببرید و وقتی مهمان می آید بگذارید او نیز در جمع مهمانان باشد و در پذیرایی کردن از مهمان او را هم سهیم کنید.
*
19- الگوی یک انسان با محبت و صمیمی باشید تا کودک نیز از شما یاد بگیرد حضوری به دیگران محبت کنید . موقعیتی به وجود آورید که او هم محبت کند و کارهای محبت آمیز او را تشویق کنید.
*
20- و اما فراموش نکنید همانگونه که اصل محبت ، امری ضروری است افراط در آن نیز مشکل آفرین است بنابراین رعایت حد اعتدال در تمام مواردی که گفته شد ضرورت دارد.